Chùa Cổ Lễ là một quần thể kiến trúc đạo Phật và tín ngưỡng Việt Nam mang các yếu tố kiến trúc gồ – tích (Gothic) ở thị trấn Cổ Lễ, huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định. Trong chùa có chuông Đại Hồng Chung lớn nhất Việt Nam được Hòa thượng Thích Thể Long cho đức năm 1936.
Lịch sử hình thành chùa
Theo bảng giới thiệu trong chùa, thì chùa cổ Lễ nguyên được xây dựng từ thời Lí Tông để thờ Phật và Nguyễn Minh Không. Chùa đầu tiên bằng gỗ theo lối kiến trúc cổ. Tự nhiên chùa ban đầu này đã bị đổ nát. Năm 1902, sư Phạm Quang Tuyên về trụ trì, cho thiết! và xây dựng lại chùa theo kiến trúc “Nhất Thốc Lâu Đài” với những yếu tố kiến trúc gỗ – giống như các nhà thờ Công giáo có khá nhiều ờ khu vực lân cận. Sau đó, chùa đã được tu nhiều lần. Vật liệu xây dựng là gạch, vôi vữa, mật mía, giấy bản tạo nên độ cố kết vững! của toàn bộ kiến trúc ngôi chùa.
Kiến trúc chùa
– Tháp Cửu Phẩm Liên Hoa:
Chùa Cổ Lễ là sự hòa nhập các yếu tố kiến trúc cổ truyền Việt Nam với các yếu tố kiến trúc gồ – tích (Gothic) của châu Âu. Đây là một ngôi chùa thờ Phật nhưng lại mang dáng một thánh đường Thiên Chúa giáo.
Trước chùa là ngôi tháp Cửu Phẩm Liên Hoa cao 32m, có 8 mặt, dựng năm 1927. tháp được đặt trên lưng một con rùa lớn, đầu quay vào phía chùa. Con rùa được nằm giữa hồ nước hình vuông, bốn góc là bốn hòn núi giả khá lớn, cổ đắp bốn con voi to bằng voi Trong lòng tháp có cầu thang gồm 98 bậc xoắn ốc đến đỉnh. Tương truyền rằng tín đồ Phật A khách hành hương lên đến bậc thứ 98 này, sờ tay vào bức tượng trên đỉnh tháp thì cuộc SC sẽ luôn gặp may mắn.
Tiếp theo ngôi tháp là một chiếc cầu cong ba nhịp bắc qua hồ Chu Tích (còn gọi là! Núi), gọi là cầu Cuốn. Mặt cầu lát gạch.
Cầu Cuốn dẫn tới chùa Trình, còn gọi là Phật giáo Hội quán. Chùa Trình được xây vào năm 1936 và trùng tu vào năm 2001. Trong chùa có tượng Phật Quan Thế Âm nghìn tay. Trước sân chùa Trình có 2 lư đồng khổng lồ.
Bên trái chùa Trình là đền Linh Quang Từ, được xây vào năm 1937, thờ Trần Hi Đạo và hai tiến sĩ họ Đào người làng cổ Lễ là Bảng nhãn Đào Sư Mỗ và Tiến sĩ đệ tam gi. Đào Toàn Mễ. Bên phải chùa Trình là Khánh Quang phủ, được xây vào năm 1937, là nơi Tam Tòa Thánh Mẫu.
Sau lưng chùa Trình là một cái hồ lớn. Giữa hố có một quả chuông nặng 9000 kg gọi là chuông Đại Hồng Chung. Quả chuông cao 4,2m, đường kính 2,2m, thành dày 8cm. Miệng chuông có họa tiết hình cánh sen, thân cổ họa tiết hoa lá, sông nước và một số văn tự chữ Nho. Qụả chuông này chưa được đánh một lần nào nhưng dân gian truyền miệng khi đánh lên thì cả tỉnh và một vài vùng lân cận sẽ nghe được tiếng ngân của chiếc chuông Đại hồng chung này. Đây là một trong những quả chuông lớn nhất ở Việt Nam. Nhân dân quanh vùng vì yêu mến chùa mà đúc tặng. Trong quá trình đúc chuông, nhiều người đã tháo . nhẫn, vòng, vàng hòa tan trong đó. Khi quả chuông vừa đúc xong thì kháng chiến bùng nổ, nhân dân trong vùng đề phòng sự phá hoại của giặc nên đã đem ngâm quả chuông xuống hồ. năm 1954, chuông mới được trục vớt và được đặt trên bệ đá cho du khách tham quan từ đó đến nay.
– Phật điện Thần Quang tự trong chùa cổ Lễ:
Có hai chiếc cầu giả như động núi, gọi là cầu Núi, bắc qua hồ tới kiến trúc chính của Cổ Lễ, đó là chùa Thần Quang. Chính điện được thiết kế theo kiến trúc hài hòa giữa phong cách truyền thống và hiện đại. Thần Quang Tự được xây dựng từ năm 1914 trên nền cổ từ thế kỷ XII. Năm 1995, chùa được trùng tu lớn. Trong chùa có tượng Phật sơn son vàng bằng gỗ bạch đàn cao 4m đặt ở trên tầng cao phải đi theo những cầu thang nhiều ờ hai bên mới lên đến chỗ đặt các tượng Phật. Sau lưng tượng Phật là bàn thờ với sư Nguyễn Minh Không.
Từ điện Phật, có các hành lang quanh ra phía sau nối với nhà khách và nhà tổ. Vách hành gắn đầy những tấm bia hậu. Ở nhà tổ có tượng Hòa thượng Phạm Quang Tuyên.
Sau nhà thờ tổ là một gác chuông lớn có kiến trúc truyền thống gồm 3 tầng 4 mặt, gọi là Chung Bảo Các. Gác chuông này cao 13,4m, được xây dựng vào năm 1997. Tầng 2 của chuông này có treo một quả chuông đồng to, cao 4,2m, rộng 2,03m, nặng 9.000 kg. 1ng được đúc vào năm 2003. Tầng 3 có treo một quả chuông đồng nữa đúc từ thời Lê Thịnh, nặng 300 kg.
Sau gác chuông là khu lăng mộ tổ của chùa.
Trong chùa còn có một chiếc trống bằng đồng và những chiếc thuyền dùng để thi bơi Bốn bề của chùa là vườn tược, hồ nước và sông ngòi.
Nhờ kết hợp tinh hoa kiến trúc cổ truyền Việt Nam với các yếu tố của phong cách kiến phương Tây, chùa cổ Lễ đã trở thành một danh lam ở vùng đồng bằng sông Hồng.
Hội chùa Cổ Lễ
Hàng năm, từ 13 đến 16 tháng 9 âm lịch, tại thị trấn cổ Lễ, huyện Trực Ninh, hội chùa Lễ lại được tổ chức tưng bừng với rất nhiều trò chơi dân gian vui nhộn. Hấp dẫn nhất là thi bơi thuyền truyền thống trên dòng sông uốn lượn quanh chùa.
Hội chùa Cổ Lễ được tổ chức hàng năm nhằm suy tôn Thiền sư, pháp sư Nguyễn Minh Không tổ sư nghề đúc đồng. Đây cũng là một trong những hội chùa nổi tiếng khắp miền Bắc những hoạt động văn hóa cổ truyền như lễ rước Phật, đấu vật, đánh cờ người… Đối Với nhiều người dân trong vùng, hội chùa cổ Lễ chính là cái tết thứ hai trong năm.
Chùa Cổ Lễ hay Quang Thần Tự là một ngôi chùa nằm ở thị trấn cổ Lễ, huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định. Thiền sư Nguyễn Minh Không đã tu luyện thành chính quả và xây dựng ngôi chùa này. Sinh thời, ngài chỉ là một người nông dân của huyện Nam Ninh, đến năm 29 tuổi, ngài đi tu và trở thành một vị sư nổi tiếng về chữa bệnh. Sư Minh Không đã chữa bệnh cho hàng nghìn người dân. Bởi vậy, chùa cổ Lễ vừa thờ Phật lại vừa thờ 1 người (tức là Đức thánh Nguyễn Minh Không).
