Kể từ ngày sinh, khi đứa trẻ đầy cữ thì cha mẹ cúng đầy cữ, tới khi con được đầy tháng lại có cúng đầy tháng. Qua một cữ, một tháng là qua một giai đoạn trong đời người. Cúng đầy tháng, ngoài việc cúng mụ và đồ lễ tương tự như cúng đầy cữ, còn có cúng Thổ công và gia tiên. Những gia đình khá giả còn làm một bữa tiệc thịnh soạn mời họ hàng và hạn bè tối dự. Khách tới nhà lần này chỉ có quà mừng cho cháu bé chứ không có quà mừng cho mẹ như khi đầy cữ.
Việc tổ chức lễ đầy tháng trước là tạ ơn Mụ bà không chỉ nặn ra đứa trẻ, mà còn phù trợ cho “mẹ tròn con vuông”, sau là để trình với nội – ngoại, họ hàng, lối xóm về đứa cháu sau một tháng chào đời, nhưng ít ai nhìn thấy (cả mẹ và con), đây như là chứng nhận của xã hội về sự tồn tại của một con người, để được nâng niu, chúc tụng, để cộng đồng có trách nhiệm giúp đỡ, cưu mang, che chở…
Trong ngày đầy tháng, ngoài việc chuẩn bị món ăn, thức uống dùng để chiêu đãi khách, gia chủ còn chuẩn bị mâm lễ vật cúng kính 12 Mụ bà gồm 12 chén chè, 3 tô chè, 3 đĩa xôi và một mâm cúng kính 3 Đức ông gồm con vịt tréo cánh được luộc chín, 3 chén cháo và 1 tô cháo…
12 chén chè cúng 12 Mụ bà gồm:
– Mụ bà Trần Tứ Nương, coi việc sanh đẻ (chú sanh)
– Mụ bà Vạn Tứ Nương, coi việc thai nghén (chuyển sanh)
– Mụ bà Lâm Cửu Nương, coi việc thụ thai (thủ thai)
– Mụ bà Lưu Thất Nương, coi việc nặn hình hài nam, nữ cho đứa bé.
– Mụ bà Lâm Nhất Nương, coi việc chăm sóc bào thai (an thai)
– Mụ bà Lý Đại Nương, coi việc chuyển dạ (chuyển sanh)
– Mụ bà Hứa Đại Nương, coi việc khai hoa nở nhụy (hộ sản)
– Mụ bà Cao Tứ Nương, coi việc ở cữ (dưỡng sanh)
– Mụ bà Tăng Ngũ Nương, coi việc chăm sóc trẻ sơ sinh (bảo tống)
– Mụ bà Mã Ngũ Nương, coi việc ẵm bồng con trẻ (tống tử)
– Mụ bà Trúc Ngũ Nương, coi việc giữ trẻ (bảo tử)
– Mụ bà Nguyễn Tam Nương, coi việc chứng kiến và giám sát việc sinh đẻ.
Ba Đức thầy bao gồm: Thánh sư, tổ sư và tiên sư có chức năng truyền dạy nghề nghiệp (không phải 13 đức thầy).
Sau khi bày lễ vật, một trưởng tộc hoặc người biết thực hành nghi lễ, thắp ba nén hương khấn nguyện.
Sau nghi thức cúng kính là nghi thức khai hoa còn gọi là “bắt miếng”. Đứa bé được đặt ngay trên bàn giữa, chủ lễ rót trà thấp hương xin phép bắt miếng. Xong, bồng đứa trẻ một tay, tay kia cầm một nhánh hoa điệp (có thể hoa khác) vừa quơ qua, quơ lại trên miệng cháu bé vừa dạy những lời tốt đẹp như sau:
Mở miệng ra cho có bông, có hoa,
Mở miệng ra cho kẻ thương, người nhớ,
Mở miệng ra cho có bạc, có tiền,
Mở miệng ra cho xóm giềng quý mến…
Tiếp sau là lời chúc mừng và tặng quà hoặc tiền lì xì của khách mời, của dòng họ bà con cho cháu bé và gia đình nhân ngày cháu tròn một tháng tuổi.
