Tại tư gia vẫn có thể cúng ngọ nhưng nếu thực hành vào mỗi ngày thì chắc chắn rất tốt song không bắt buộc. Đa phần hầu như Phật tử chỉ cúng ngọ mỗi khi trong gia đình có kỵ giỗ hay cúng linh, còn thường ngày chỉ đốt hương mà thôi. Chỉ riêng ở chùa thì cúng ngọ là một trong những lễ tiết rất quan trọng và sẽ được thực hiện hàng ngày.
Lễ phẩm cúng ngọ
Trên bàn thờ Phật thì phải nhớ lúc nào bông trái cũng tươi tốt, nhang đèn cần sáng sủa, bàn thờ thì sạch sẽ, tinh tươm là điều cốt yếu. Song tùy thuộc vào những hoàn cảnh riêng của mỗi gia đình, không phải bất cứ nhà nào cũng làm được việc như vậy. Trong từng trường hợp điều kiện không cho phép thì chỉ cần dâng cúng hoa trái vào những ngày rằm hay mùng một hoặc những ngày vía Phật và Bồ tát mà thôi. Tuy nhiên thì dù những ngày còn lại trong tháng dẫu không có hoa trái nhưng nhang đèn chắc chắn phải luôn đầy đủ, hãy cố gắng quét dọn bàn thờ sạch sẽ, rút bớt chân nhang hay thay nước sạch cũng như đốt hương cúng Phật mỗi ngày.
Dùng những lễ vật như hoa trái giả hay đèn nến điển để cúng Phật tuy sẽ không mang tội nhưng nên hạn chế làm như vậy. Dẫu rằng, với thời hiện đại thì việc chế tạo nhang, đèn, hoa hay trái giả trông khá đẹp và giống như thật nhưng căn bản chúng chỉ là vật trang trí chứ không phải là lễ phẩm để dâng cúng. Mỗi người phải nhớ phẩm vật dâng cúng dù nhiều hay ít cũng như ngon hay dở đều phải là thật hãy biết lễ phẩm cần có lòng thành và tâm thành thì Phật mới chứng nhận. Biểu hiện của tấm lòng còn do ở lễ phẩm, do đó sẽ lố bịch khi con người dùng lễ giả để mong biểu thị tấm lòng chân thật. Tất cả những lễ phẩm này không hề tạo nên sức sống hay sự trang nghiêm, thanh tịnh và sống động của bàn thờ Phật mà ngược lại, chính sự cứng nhắc cũng như lòe loẹt và giả tạo này đã một phần làm mất đi nét thành kính thiêng liêng, đông cứng những rung động tâm linh, chính do vậy nên khó có thể giao cảm với Phật lực.
Trong nghi thức cúng ngọ thì ngoài việc cúng Phật ra còn có phổ đồng cúng dường
Trên hết là cúng dường chư Phật trong mười phương sau đó đến là chư Hiền Thánh tiếp đến là chúng sanh trong lục đạo rồi dâng cúng hết thảy chúng sanh trong pháp giới. Muốn chúng sanh trong lục đạo có thể ăn được, tất yếu phải gia trì thần chú biến thực. Ngay đây, bản thân chúng ta cần xác định rõ là cúng Phật với lễ phẩm cơm nước hay hoa trái cùng với cái tâm thành kính, thanh tịnh của ngũ phần tâm hương là đủ rồi. Còn về vấn đề gia trì thần chú biến thực trong nghi thức cúng Ngọ chỉ dùng để cúng dường cho tất cả chúng sanh trong toàn thể lục đạo. Không nên hiểu cũng như liên tưởng một cách máy móc hay thô thiển về việc dâng cúng cơm nước và trị tụng thần chú biến thực. Phần lớn trong nghi thức cúng ngọ là cúng để cho Phật ăn như các chúng sanh khác.
Ý nghĩa nghi thức cúng ngọ
Để bày tỏ niềm tin cũng như lòng thành kính của bản thân mình đối với Đức Phật, chánh pháp và chúng tăng, người Phật tử làm lễ cúng ngọ. Nghi lễ chính là một món ăn tinh thần rất cần thiết của mỗi tín đồ. Khi mà tâm hồn con người chưa thực sự được khai phóng triệt để, nói cách khác là trình độ nhận thức của mỗi tín đồ chưa đạt đến được tầm cao và con người chưa tự giải thoát đối với mọi hệ lụy của cuộc đời thì nghi lễ như biểu lộ lòng thành kính trong sạch của tín đồ đối với bậc Đạo sư qua hành vi ngôn ngữ. Trong những trường hợp thế này, nghi lễ tất nhiên sẽ được coi trọng và khuyến khích, vì đó chính là hành động tăng thượng tâm, thiện pháp củng cố cũng như ác pháp tổn giảm. Nghi thức cúng ngọ phần nào tạo điều kiện làm cho con người có tập quán đạo đức hướng về những điều tốt một cách tự nhiên và còn giúp bản thân ta tạo được mối quan hệ gắn bó giữa đạo và đời hay giữa người tu hành với toàn thể quần chúng nhân dân. Qua đó, chúng ta có thể chuyển hóa họ bỏ ác làm lành và sống có đạo đức.
Ðạo Phật luôn chủ trương hành động thực tiễn. Mặc vẫn còn có nhiều bài kinh dạy về cách làm thế nào để có thể đạt được an lạc và hạnh phúc trong cuộc sống. Nếu thực hành nghi thức cúng ngọ đúng cách chắc chắn sẽ có tác dụng làm cho tâm hồn con người định tĩnh cũng như chuyên chú trang nghiêm. Con người rất dễ bị ngoại cảnh tác động, nên chắc hẳn một khung cảnh trang nghiêm của nghi thức sẽ làm cho lòng người có những rung cảm và ứng xử thích hợp cũng như tạo thành không khí lễ nghĩa, làm cho bản thân mỗi người có tập quán đạo đức hướng về điều tốt điều phải một cách tự nhiên.
