Theo phong tục tập quán xưa nay thì lễ cải táng là một trong những giai đoạn cuối cùng trong việc làm tang lễ và đây cũng được xem là giai đoạn quan trọng theo truyền thống tâm linh của người Việt ta xưa nay. Người Việt ta luôn quan niệm rằng nếu làm đúng thì chắc chắn gia đình của họ sẽ luôn mạnh khỏe, may mắn và thành công trong mọi công việc và quan trọng hơn nữa là chính cha mẹ của họ sẽ luôn được siêu thoát.
Cải táng là gì?
Cải táng hay còn gọi là bốc mộ là công việc thường làm sau khi hung táng từ ba đến năm năm khi đã chọn được ngày cải táng theo dân gian người ta làm lễ ở từ đường, bàn thờ gia tiên cáo yết rồi xin phép người quá cố cho bốc mộ sau đó ra nghĩa trang cáo yết thần linh và người quá cố tại mộ để xin phép được bốc mộ. Việc này tiến hành trước một ngày trước khi bốc mộ. Nếu như bốc mộ và an táng ở nghĩa trang khác thì gia chủ cần thắp hương cáo yết thần linh ở cả nghĩa trang mới.
Lễ vật và những lưu ý khi chuẩn bị cải táng
Trước hôm cải táng thì phải làm lễ cáo từ đường. Đến hôm cải táng lại làm lễ khấn thổ công chỗ để mả mới. Phải tìm đến những người tinh thông cũng như chuyên thạo công việc xem cẩn thận phần mộ xấu tốt thế nào và thi hài đã tan hết chưa rồi quyết định thời gian nào phù hợp với công việc này. Chọn hướng tốt và xây hầm mộ, hướng mộ phải tùy theo mệnh người mất nên làm ban đêm nhưng nên làm vào mùa đông vì đây là thời điểm âm chi trong âm rất phù hợp công việc cải táng.
Những lý do cần cải táng
Người mất sau ba năm thì cải táng. Những gia đình nghèo, khi cha mẹ mất không tiền lo liệu chỉ mua tạm một cỗ ván xấu đợi xong ba năm thì phải cải táng kẻo sợ ván mục nát hại đến thi hài. Cũng có những người muốn cầu công danh phú quý, nhờ thầy địa lý tìm chỗ cát địa mà cải táng. Lại có người thấy nhà khác phát đạt nên đem mả nhà mình táng gần vào chỗ mả nhà đó, để cầu được hưởng dư khí.
Khi nào không được cải táng
Trong khi cải táng nếu đào đất thấy có con rắn vàng thì cho là long xà khí vậy hay khi mở quan tài ra thấy có dây tơ hồng quấn quýt thì cho là đất kết hoặc là hơi đất chỗ đó ấm áp, trong huyệt khô ráo không có nước hay là nước đóng giọt lại như sữa là tốt hay thi hài không tan hết thì phải lập tức lấp lại ngay và tuyệt đối không được cải táng.
Văn khấn cúng lễ cải táng
Nam mô A Di Đà Phật
Con kính lạy chín phương Trời và mười phương Chư Phật
Hôm nay là ngày….tháng…..năm…, tại tỉnh…..huyện…..xã …..thôn…..
Chúng con tên là:…………
cùng tất cả gia quyến
Xin được kính lạy hương hồn cha mẹ mà rằng
Than ôi!
Tuy Cha mẹ đã bỏ cõi trần nhưng tiếng thơm vẫn còn lưu lại
Sự cửa nhà thuở vẫn được yên
Nhưng hiện tại thì ngôi mộ còn chưa phù hợp
Nay chúng con tìm được đất tốt, xin dời sang chỗ đây đê yên ổn nắm xương
Tâm sửa lễ nghi xin chứng nhận lấy tâm chân thành của chúng con
Từ nay được chỗ để cầu hồn phách được tạm yên nghỉ.
Không ngại về sau cháu con được vui vẻ, hạnh phúc
Rày thân phần mộ đã dời xong,
Hồn thiêng xin hưởng và nguyện cầu vĩnh viễn âm phần
Phúc để di lưu mà phù hộ vững bền cho miêu duệ.
Nam mô A Di Đà Phật!
